Ünite 1 - Disfaji
1.2.6. Tıbbi ve Cerrahi Tedavi
Yutma güçlüğünü teşhis etmek ve tedavi etmek için eksiksiz bir tıbbi öykü ve kapsamlı bir fizik muayene gereklidir. Boyun, ağız, orofarenks ve gırtlak fizik muayenesinin yanı sıra nörolojik değerlendirme yapılmalıdır.
Orofaringeal disfaji tedavisi için algoritma:
Oral faz:
● Hijyen (Disfajli bireyler için ağız bakımı, sadece ağzı temizlemeyi değil, aynı zamanda ölümcül olabilen aspirasyon pnömonisinden kaçınmayı da sağlar)
● Motor/duyusal uyarım. Castillo Morales'in vücut ve orofasyal yönetimini bir palatal plakanın yerleştirilmesiyle birleştiren orofasiyal düzenleme tedavisi, Disfaji durumunda olan bireylerde cesaret verici sonuçlar ortaya çıkarmıştır.
● Alıştırmalar; Disfaji durumunda olan bireyler, konuşma-dil patoloğu veya ergoterapist gibi bir tıp uzmanının gözetiminde aşağıda açıklananlara benzer alıştırmalarla başlamalıdır.
(Source: https://www.istockphoto.com)
(Source: obtained from Canva Pro)
Faringeal faz:
● Nörostimülasyon; Nöromüsküler elektrik stimülasyonu (NMES), yutma ile ilgili duyusal veya motor sinir liflerini aktive eden bir tür transkütan stimülasyondur. Bu etki mekanizmasının, merkezi sinir sistemi iyileşmesini arttırmayı ve kas gücünün gelişimini hızlandırmayı içerdiği düşünülmektedir.
(Source: obtained from Canva Pro)
● Rehabilitasyon; Yutma rehabilitasyonu alıştırmaları, belirli kasları veya kas gruplarını hedef alacak şekilde tasarlanmıştır. Bugünün tedavisinin çoğu, terapötik alıştırmaların terapötik faydalarını gösteren kanıta dayalı çok az çalışma ile yalnızca güce odaklanmaktadır.
● Telafi edici manevralar; Telafi edici teknikler benimsendiğinde, yutmayı değiştirirler ancak uzun süreli fonksiyonel değişikliklere neden olmazlar. Yutma sırasında bolusu faringeal kanalın lateral kanallarından birine yönlendirmek için kullanılan bir baş döndürme, bir dengeleme yönteminin bir örneğidir.
(Source: https://www.istockphoto.com)
Özofagus fazı:
Hemoraji, tekrarlayan laringeal sinir hasarı ve faringeal veya özofagus fistülizasyonu miyotominin tüm komplikasyonlarıdır.
● Botolinyum toksini; OD'li bireylerde ilk tedavi seçeneği olarak BoTox enjeksiyonu kullanılabilir. Basit ve güvenlidir ve vakaların %43'ünde disfajiyi giderir. VFS'de ağız ve dil aktivitesi korunmuş ve manometride sağlam bolus sevk kapasitesi olan bireylere BoTox'un başarısız olması durumunda CP miyotomi önerilebilir.
OD'nin cerrahi tedavisi
Özofagus kanserini tedavi etmek veya kemik büyümeleri, ses teli felci, faringoözofageal divertikül, GÖRH ve akalazya gibi boğaz daralması veya tıkanıklıklarından kaynaklanan yutma problemlerini iyileştirmek için cerrahi endike olabilir. Ameliyattan sonra konuşma ve yutma tedavisi sıklıkla faydalıdır.
Cerrahi tedavi tipi, disfajinin nedenine bağlıdır. Bazı örnekler aşağıdaki şekildedir:
● Laparoskopik Heller miyotomisi - yemek borusunun (sfinkter) alt ucundaki kas, akalazyalı bireylerde açamadığı ve mideye gıda salmadığı zaman, bu prosedür onu kesmek için kullanılır.
●Peroral endoskopik miyotomi (POEM) - yemek borusunun astarında bir kesi yapmak için cerrah tarafından ağıza ve boğaza bir endoskop konulur. Cerrah daha sonra Heller miyotomisine benzer şekilde özofagus sfinkterinin alt ucundaki kası keser.
● Stent yerleştirme - yemek borusundaki daralmayı veya tıkanıklığı açmak için doktor tarafından metal veya plastik bir tüp (stent) de yerleştirilebilir. Özofagus kanseri bireyleri gibi bazı stentler kalıcı iken, diğerleri geçicidir ve daha sonra çıkarılır.
