ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

Η φαρμακολογική θεραπεία, όπως και η κατάποση τροφίμων και ποτών, απαιτεί σωστό χειρισμό στο στόμα και συντονισμό κατά την κατάποση.

Τα φάρμακα προσαρμογής της υφής δεν συνιστώνται, επειδή μπορεί να παρεμβαίνουν στη δράση τους, να προκαλούν υπερδοσολογία ή να περιορίζουν την επίδρασή τους. Συνιστάται πάντα να αναζητάτε άλλες παρουσιάσεις του φαρμάκου πριν το χειριστείτε.

Σε πολλές περιπτώσεις, δεν είναι δυνατή η παρασκευή μαγνητικών σκευασμάτων με άλλες μορφές λόγω της αστάθειας του σκευάσματος, της δυσκολίας εύρεσης του δραστικού συστατικού κ.λπ., οπότε σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να διαβάζεται το ένθετο συσκευασίας ή να ζητάτε από τον φαρμακοποιό τον καλύτερο τρόπο προσαρμογής.

(Πηγή: https://www.freepik.com)

Η επιλογή της καταλληλότερης φαρμακευτικής μορφής θα γίνει ανάλογα με τον τύπο της δυσφαγίας:

• Δυσφαγία στα υγρά. Επιλογή φαρμάκου σε μορφή δισκίου ή κάψουλας. Μπορούν να χορηγηθούν μαζί με πυκνά υγρά που περιέχουν την κατάλληλη υφή.

• Δυσφαγία σε υγρά και στερεά τρόφιμα. Συνιστώνται ημιστερεές υφές και, ανάλογα με τις δυνατότητες του ατόμου, μπορούν να χορηγηθούν μαζί με ένα μικρό μέρος της τροφής ή όχι.

Λάβετε προφυλάξεις κατά τη χορήγηση και επιλέξτε το καταλληλότερο. Θα πρέπει να αποφεύγεται η τροποποίηση της υφής του. Σε περίπτωση που αυτό δεν είναι δυνατόν, μάθετε αν είναι δυνατόν να το συνθλίψετε χωρίς αλλοίωση.

• Συνιστώνται ημιστερεές υφές ανάλογα με τις δυνατότητες του ατόμου. Μπορούν να χορηγηθούν μαζί με ένα μικρό μέρος του φαγητού ή όχι

• Το φάρμακο πρέπει να περιλαμβάνεται στις πρώτες κουταλιές του φαγητού. Δεν συνιστάται η ανάμειξη με όλο το περιεχόμενο της τροφής, διότι τροποποιεί τη γεύση και μπορεί να μην καταναλωθεί πλήρως, μειώνοντας την επίδρασή του.

• Δεν συνιστάται η χορήγησή του μαζί με κιτρικούς χυμούς ή γιαούρτια, επειδή αυξάνουν τη σιελόρροια, αυξάνοντας τον κίνδυνο εισρόφησης.

• Μια εναλλακτική λύση για τα φάρμακα που δεν μπορούν να χορηγηθούν με τροφή είναι η χρήση ζελατινών και πυκνωτικών ουσιών.

• Τα φάρμακα υψηλής ρευστότητας συνιστάται να αραιώνονται πρώτα σε μικρή ποσότητα νερού (10-15ml) και στη συνέχεια να προστίθεται ένα πηκτικό.

• Τα καθαρτικά συνιστάται να τα πυκνώνουν με ένα πυκνωτικό νέας γενιάς με κομμάτια τροφίμων.

• Η ορθική οδός είναι μια έγκυρη διαδικασία για τη χορήγηση φαρμάκων σε υπόθετα ή κλύσματα.

• Τα δοσομετρικά διαδερμικά επιθέματα απορροφώνται επίσης γρήγορα και δεν συνιστώνται σε περίπτωση δερματολογικών προβλημάτων.

• Δυσφαγία σε στερεά τρόφιμα. Οι επιλογές είναι:

  • Υγρές μορφές: στοματικά διαλύματα, σιρόπια, σταγόνες, φακελάκια για ανασύσταση και σε ορισμένες περιπτώσεις ενέσιμα που μπορούν να χορηγηθούν από το στόμα

  • Αναβράζοντα δισκία: πρέπει να διαλύονται σε λίγο νερό (20 ml περίπου). Είναι απαραίτητο να περιμένετε να εξαφανιστεί το αναβράζον, καθώς μπορεί να είναι ερεθιστικό και να προκαλέσει βήχα, ο οποίος αποτελεί κίνδυνο κατά την κατάποση.

  • Οροδιασπειρόμενα δισκία: ονομάζονται "Flas, Liotabs ή διασπειρόμενα". Διαλύονται σε επαφή με το σάλιο και δεν απαιτούν τη χρήση εξωτερικών υγρών για τη διάλυση.

  • Υπογλώσσια δισκία: δεν πρέπει να καταπίνονται αλλά να διαλύονται κάτω από τη γλώσσα.

Μη θρυμματιζόμενα φάρμακα

Δεν μπορούν να θρυμματιστούν όλα τα δισκία χωρίς αλλαγές. Γενικά, μόνο τα μη επικαλυμμένα δισκία πρέπει να συνθλίβονται και μόνο οι μη επικαλυμμένες κάψουλες σκληρής ζελατίνης πρέπει να ανοίγονται. Αφού συνθλιβεί ή ανοιχθεί, η δοσολογική μορφή θα πρέπει να αναμειγνύεται με μικρή ποσότητα μαλακής τροφής ή πηκτωματοποιημένου νερού και να χορηγείται αμέσως. Τα καψάκια είναι διαμορφωμένα έτσι ώστε η κάψουλα ζελατίνης να διευκολύνει την κατάποση και να καλύπτει τη δυσάρεστη γεύση του φαρμάκου, συμπεριλαμβανομένων των καθαρτικών ουσιών.

Πηγή: σχέδιο από το Canva Pro

Μορφές δοσολογίας τροποποιημένης αποδέσμευσης:

Πρόκειται για σκευάσματα όπου ο ρυθμός και/ή ο τόπος απελευθέρωσης του/των δραστικών συστατικών είναι διαφορετικός από εκείνον της δοσολογικής μορφής άμεσης απελευθέρωσης που χορηγείται με την ίδια οδό. Οι δοσολογικές μορφές τροποποιημένης αποδέσμευσης που καλύπτονται από την παρούσα κατευθυντήρια γραμμή περιλαμβάνουν δοσολογικές μορφές τροποποιημένης αποδέσμευσης που χορηγούνται από το στόμα, ενδομυϊκά, υποδόρια και διαδερμικά.

• Δοσολογικές μορφές παρατεταμένης αποδέσμευσης: οι δοσολογικές μορφές παρατεταμένης αποδέσμευσης είναι δοσολογικές μορφές τροποποιημένης αποδέσμευσης που παρουσιάζουν παρατεταμένη αποδέσμευση σε σύγκριση με εκείνη μιας δοσολογικής μορφής άμεσης αποδέσμευσης που χορηγείται από την ίδια οδό.

• Δοσολογική μορφή καθυστερημένης απελευθέρωσης: Η απελευθέρωση της δραστικής ουσίας από τέτοιες δοσολογικές μορφές τροποποιημένης απελευθέρωσης καθυστερεί για ορισμένο χρονικό διάστημα μετά τη χορήγηση ή την εφαρμογή της δόσης. Η επακόλουθη απελευθέρωση είναι παρόμοια με εκείνη μιας δοσολογικής μορφής άμεσης απελευθέρωσης.

• Δοσολογικές μορφές πολλαπλής απελευθέρωσης:

  • Διφασική απελευθέρωση: η πρώτη φάση απελευθέρωσης του φαρμάκου καθορίζεται από ένα κλάσμα δόσης ταχείας απελευθέρωσης που παρέχει ένα θεραπευτικό επίπεδο φαρμάκου αμέσως μετά τη χορήγηση. Η δεύτερη φάση παρατεταμένης αποδέσμευσης παρέχει το κλάσμα δόσης που απαιτείται για τη διατήρηση ενός αποτελεσματικού θεραπευτικού επιπέδου για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.

  • Παλμική απελευθέρωση: Η παλμική απελευθέρωση φαρμάκου αποσκοπεί στην παροχή μιας έκρηξης απελευθέρωσης φαρμάκου σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα.

• Πολλαπλής μονάδας: π.χ. σφαιρίδια που το καθένα περιέχει έκδοχα που ελέγχουν την απελευθέρωση, π.χ. σε κάψουλα ζελατίνης ή συμπιεσμένα σε δισκίο.

• Μονής μονάδας: π.χ. ωσμωτικό δισκίο.

• Ενδομυϊκά/υποδόρια αποθηκευτικά σκευάσματα: Μία τέτοιου είδους ένεση είναι συνήθως ένα υποδόριο ή ενδομυϊκό προϊόν το οποίο απελευθερώνει τη δραστική του ουσία συνεχώς κατά τη διάρκεια μιας ορισμένης χρονικής περιόδου. Τα υποδόρια αποθηλιακά σκευάσματα περιλαμβάνουν τα εμφυτεύματα.

• Συστήματα διαδερμικής χορήγησης φαρμάκων (TDDS): Ένα TDDS ή διαδερμικό επίθεμα είναι ένα εύκαμπτο φαρμακευτικό παρασκεύασμα ποικίλου μεγέθους που περιέχει μία ή περισσότερες δραστικές ουσίες που εφαρμόζονται στο ακέραιο δέρμα για συστηματική διαθεσιμότητα.

Λάβετε υπόψη!

Τα φάρμακα χορηγούνται κυρίως κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού γεύματος ή/και του δείπνου, επομένως είναι σημαντικό να γνωρίζετε:

• Όταν είναι απαραίτητη η σύνθλιψη ενός φαρμάκου, το τελικό προϊόν πρέπει να είναι ομοιογενές. Επιπλέον, πρέπει να αποφεύγεται η χρήση κουταλιών ή να καθαρίζονται σχολαστικά μετά από κάθε τριβή

• Τα φάρμακα, καθώς και τα τρόφιμα και τα ποτά, μπορούν επίσης να προκαλέσουν αναρρόφηση που οδηγεί σε πνιγμό, λοιμώξεις του αναπνευστικού και ακόμη και καρδιοαναπνευστικές ή άλλες ανακοπές

• Να συμπεριλάβετε το φάρμακο στην πρώτη κουταλιά του φαγητού ή του ποτού για να το καταναλώσετε όλο και να μην συμβάλλει σε παράξενες ή δυσάρεστες γεύσεις

• Μην χρησιμοποιείτε χυμούς εσπεριδοειδών ή γιαούρτια με το φάρμακο, καθώς αυξάνεται η σιελόρροια και εντείνεται ο κίνδυνος εισρόφησης.

• Χρησιμοποιήστε ζελατίνες, πηκτικά ή άμυλα για φάρμακα που δεν μπορούν να χορηγηθούν με τροφή

• Τα φάρμακα με υψηλή ρευστότητα πρέπει να αραιώνονται σε μικρή ποσότητα νερού (10-15 ml) και στη συνέχεια να προστίθεται ένα πηκτικό μέχρι να επιτευχθεί η κατάλληλη υφή

• Τα ηρεμιστικά μπορεί να πυκνώσουν το σάλιο και να εμποδίσουν τη διαδικασία κατάποσης

• Τα καθαρτικά μπορούν να χορηγηθούν με διάλυση στο νερό και με πυκνωτικά νέας γενιάς

• Η ορθική και η διαδερμική οδός είναι ένας έγκυρος τρόπος χορήγησης φαρμάκων μέσω υπόθετων ή κλύσματος. Η ορθική απορρόφηση είναι καλή, καθώς πρόκειται για μια περιοχή με πολλά αγγεία

• Τα διαδερμικά επιθέματα απορροφώνται επίσης γρήγορα. Δεν συνιστώνται όταν υπάρχουν δερματικά προβλήματα

Πηγή: σχέδιο από το Canva Pro

Ως εκ τούτου, τα άτομα με δυσφαγία θα πρέπει να αποφεύγουν κάθε φάρμακο που δεν είναι απαραίτητο και να επιλέγουν τη σωστή μορφή όταν είναι. Επιπλέον, θα πρέπει να εξετάζεται το στοματικό, το ορθικό ή το διαδερμικό διάλυμα.