1. Υγρότοπος της Λέσβου - Μια πολύτιμη εθνική κληρονομιά

Οι υγρότοποι είναι οικοσυστήματα ανεκτίμητης αξίας και σημασίας τόσο για την ισορροπία της φύσης όσο και για τον ίδιο τον άνθρωπο. Στόχος του προγράμματος είναι να γνωρίσουμε τα βιοτικά και αβιοτικά στοιχεία των παράκτιων υγροτόπων καθώς και τις λειτουργίες που τους καθιστούν πολύτιμους για το παγκόσμιο οικοσύστημα.

Συνοπτικό σχέδιο υλοποίησης:

Αναλυτική παρουσίαση των βασικών εννοιών, των τύπων και των λειτουργιών των υγροτόπων, της αξίας τους, των προβλημάτων που προκύπτουν από την ανθρώπινη δραστηριότητα και παρέμβαση, καθώς και του επιπέδου προστασίας τους.

Επίσκεψη στις αλυκές της Καλλονής, για παρατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας όπως και για χαρτογράφηση της τροφικής αλυσίδας του υγροτόπου. Την παρουσίαση της πανίδας ανέλαβε η Ελένη Γαληνού, περιβαλλοντολόγος και μέλος του Γεωπάρκου Λέσβου. 

Συζήτηση για τον ρόλο των φυσικών αλλαγών και της ανθρώπινης παρέμβασης στη βιωσιμότητα των υγροτόπων.

2. Στα μονοπάτια του καστανόδασους της Λέσβου

Οι μαθητές/-τριές μας γνώρισαν την άγρια ομορφιά της καστανιάς της Αγιάσου. Σε μια εκπαιδευτική επίσκεψη που διοργάνωσε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ευεργέτουλας, περπάτησαν σε δύο ομάδες στα μονοπάτια του καστανόδασους, έμαθαν πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα προϊόντα της καστανιάς και μάζεψαν κάστανα.

Μάζεψαν επίσης φύλλα από διάφορα δέντρα που υπάρχουν στην περιοχή, αναγνώρισαν σε ποιο είδος δέντρου ανήκουν και τα πήραν μαζί τους για να τα χρησιμοποιήσουν στο μάθημα των καλλιτεχνικών στο σχολείο.

                                                                                                                                                   

3. Μια φορά κι έναν καιρό... Ένα παραμύθι με οικολογική συνείδηση

Το καστανόδασος είναι ένα μοναδικό στολίδι του βουνού Όλυμπος στο νησί της Λέσβου. Είναι ένα μη αυτοφυές καστανόδασος που καλύπτει μια έκταση 110 στρεμμάτων. Οι μαθητές/-τριες, αφού το επισκέφθηκαν και έμαθαν για την ιδιαίτερη χλωρίδα και πανίδα του, ανέλαβαν να γράψουν γι' αυτό μια μικρή ιστορία με φιλικό προς το περιβάλλον χαρακτήρα.

Βασικός στόχος είναι η ευαισθητοποίηση των μαθητών/-τριών σχετικά με το οικοσύστημα του δάσους και τα περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με αυτό καθώς και οι δράσεις για την προστασία του. Ιδιαίτερη έμφαση στην ιστορία δόθηκε στο πρόβλημα της αλόγιστης υλοτομίας. Οι μαθητές/-τριες, αφού έγραψαν την ιστορία, την εικονογράφησαν.

4. Επίσκεψη στο Μουσείο Τεριάντ (Teriade)

Οι μαθητές/-τριες επισκέφθηκαν το Μουσείο Τεριάντ για να δουν την πολυθεματική εικαστική έκθεση με τίτλο «Η σοφή ελιά», για την οποία τους μίλησε ο καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Χτούρης. Η έκθεση είναι μια πειραματική, συμμετοχική καλλιτεχνική δράση, με διαφορετικές αναπαραστάσεις της εμπειρίας της κουλτούρας της ελιάς. Τα έθιμα των τοπικών κοινωνιών και οι συνήθειες του θεσμού της οικογένειας, μεταξύ άλλων, αποτελούν τη βάση των ιστορικών αφηγήσεων και προτάσσονται ως το κοινωνικοπολιτισμικό υπόβαθρο της διαλεκτικής συσχέτισης των σύγχρονων εικαστικών μορφών με τις εκφορές του θεωρητικού λόγου. Η μεθοδολογική προσέγγιση των έργων αφορά τον μετασχηματισμό της αισθητικής και των θεωρητικών εννοιών. Η πρακτική αυτή αποσκοπεί στη μεταφορά της τέχνης στον φυσικό χώρο της ελιάς και στην παρουσίαση των νοημάτων που προκύπτουν από την αλληλεπίδραση με τον τόπο μέσω της τέχνης, εξασφαλίζοντας νέες ιδέες και μια προοπτική κοινωνικοπολιτισμικού κεφαλαίου στις κοινότητες μέσα και γύρω από τους ελαιώνες.

  

5. Plastic free Lesvos (Λέσβος χωρίς πλαστικά)

Η εθελοντική οργάνωση «Plastic free Lesvos», με τη Γιούλα Κουτσουμπού από το Εργαστήρι Σπιτικής Χειροτεχνίας, επισκέφθηκε το σχολείο μας. Η οργάνωση Plastic free Lesvos είναι μια ομάδα που δημιουργήθηκε από πολίτες της Λέσβου που ανησυχούν για την πρωτοφανή έξαρση του πλαστικού στις παραλίες, τις θάλασσες και την ξηρά μας.

Αρχικά, έγινε μια ενημέρωση σχετικά με το πώς η χρήση των πλαστικών επιβαρύνει τον πλανήτη και το περιβάλλον. Στη συνέχεια, οι μαθητές/-τριες έφτιαξαν ένα μικρό πορτοφόλι από χάρτινα κουτιά που είχαν φέρει από το σπίτι τους.

Οι μαθητές/-τριες, συμμετέχοντας ενεργά σε προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν σημαντικές δεξιότητες και ικανότητες για τη συλλογή υλικού και πληροφοριών, την αισθητηριακή παρατήρηση, τον πειραματισμό και την εξέταση υποθέσεων, την τήρηση σημειώσεων, την οργάνωση, την ταξινόμηση και την καλύτερη μελέτη των θεμάτων που τους/τις ενδιαφέρουν. Τα παιδιά έκαναν ερωτήσεις, προβληματίστηκαν, εξέφρασαν παρατηρήσεις σχετικά με ομοιότητες και διαφορές και έβγαλαν συμπεράσματα χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους (επαγωγική, παραγωγική) προκειμένου να καταλήξουν από κοινού σε λύσεις και στο ουσιαστικό συμπέρασμα που είναι η προστασία του περιβάλλοντος.

  

6. Αξιοποίηση ανακυκλώσιμων υλικών

Δημιουργία επιτραπέζιου παιχνιδιού από ανακυκλωμένα υλικά

  

Δημιουργία κατασκευών από καπάκια μπουκαλιών

  

Κηροπήγια από χρησιμοποιημένα δοχεία

Πριν από τα Χριστούγεννα, οι μαθητές/-τριες μας έφεραν χρησιμοποιημένα δοχεία για να φτιάξουν χειροτεχνίες. Έβαλαν ένα λεπτό στρώμα κόλλας πάνω τους και τα πασπάλισαν με μια στρώση ψιλού αλατιού. Τα άφησαν να στεγνώσουν και στη συνέχεια τα στόλισαν με κουκουνάρια και μικρά κλαδιά πεύκου. 

Στόχος του έργου αυτού ήταν να διδάξει στους μαθητές/-τριες την έννοια της επαναχρησιμοποίησης. Η επαναχρησιμοποίηση μειώνει την ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων και εξοικονομεί την «ενσωματωμένη ενέργεια» ενός προϊόντος (την ενέργεια που έχει ήδη δαπανηθεί για την παραγωγή του). Η επαναχρησιμοποίηση αντικειμένων συμβάλλει στη μείωση του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος. 

  

Χριστουγεννιάτικα στολίδια με σπόρους για άγρια πουλιά

Μέσα από βιωματικές δραστηριότητες, οι μαθητές/-τριες της πρώτης τάξης παρατήρησαν ότι όταν η θερμοκρασία αλλάζει και ο καιρός γίνεται πιο κρύος, τα πουλιά δεν βρίσκουν τροφή εύκολα. Έμαθαν επίσης ότι πολλά είδη πουλιών μεταναστεύουν δύο φορές το χρόνο. Μια φορά από το Νότο προς τον Βορρά την άνοιξη και μια φορά το φθινόπωρο ακολουθώντας την αντίστροφη πορεία. Η διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσουν δεν είναι εύκολη και οι αποστάσεις που διανύουν είναι μεγάλες. Κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου εξαντλητικού ταξιδιού, απαιτείται μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Σκέφτηκαν, λοιπόν, ότι αυτό είναι μια καλή ευκαιρία να βοηθήσουν τους φτερωτούς φίλους/-ες τους και παράλληλα να παρατηρήσουν τη φύση. Κρεμάσανε στολίδια στα δέντρα της αυλής του σχολείου και παρατηρήσανε τα πουλιά να τα τρώνε! Μία τέτοια ταΐστρα είναι απλή στην κατασκευή της, φθηνή και δεν δημιουργεί απορρίμματα.

 

7. Μαθαίνοντας για την ανακύκλωση

Προκειμένου οι μαθητές/-τριες να ενημερωθούν σχετικά με περιβαλλοντικά ζητήματα και να εξοικειωθούν με την ανακύκλωση (ώστε να την εντάξουν στην καθημερινότητά τους τόσο κατά την παιδική όσο και την ενήλικη ζωή τους) υλοποιήθηκαν πολυάριθμες δράσεις. Οι δράσεις περιλάμβαναν την εξέταση των υφιστάμενων γνώσεων για το θέμα, την προβολή εκπαιδευτικών βίντεο σχετικά με τη διαδικασία της ανακύκλωσης, τη ζωγραφική, το επιτραπέζιο παιχνίδι, την κατηγοριοποίηση των σκουπιδιών για ανακύκλωση, τη δημιουργία μιας αφίσας και την κατασκευή κάδου ανακύκλωσης από χαρτόκουτα.     

Οι στόχοι του εκπαιδευτικού προγράμματος ήταν οι εξής:

• Η ευαισθητοποίηση και δραστηριοποίηση των παιδιών πάνω σε θέματα που τα αφορούν άμεσα, όπως αυτό της προστασίας του περιβάλλοντος.
  
• Η ανάπτυξη κριτικής σκέψης σχετικά με το πρόβλημα των σκουπιδιών αλλά και η διαμόρφωση προσωπικής άποψης και συμπεριφοράς για την επίλυση των εν λόγω προβλημάτων.
  
• Η κατανόηση της αναγκαιότητας να καταστεί η ανακύκλωση καθημερινή συνήθεια όλων.
  
• Η ευαισθητοποίηση των μαθητών/-τριών και κατ' επέκταση των γονέων, των αδελφών, των φίλων και των συγγενών, ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που ανακυκλώνουν συστηματικά.
  
• Η απόκτηση γνώσεων μέσω βιωματικών δραστηριοτήτων.
  

  

  

 

8. Πασχαλινές λαμπάδες

Το έθιμο της πασχαλινής λαμπάδας στην Ελλάδα είναι ένα από τα πιο γνωστά και ίσως το πιο αγαπημένο, καθώς στο μυαλό όλων είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με ευχάριστες παιδικές αναμνήσεις.

Το έθιμο της πασχαλινής λαμπάδας που ανάβουμε τη νύχτα της Ανάστασης χρονολογείται από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Ένας συμβολισμός της πασχαλινής λαμπάδας είναι ότι αντιπροσωπεύει το φως που έφερε ο Χριστός στην ανθρωπότητα, όταν «νίκησε» τον θάνατο και το σκοτάδι, μέσω της Ανάστασής του.

Φέτος, τα κεριά των μαθητών/-τριών είχαν οικολογικό χαρακτήρα, καθώς κατασκευάστηκαν από ανακυκλώσιμα αντικείμενα και χαρτόνια αυγών. Τα χάρτινα κουτιά αυγών επαναχρησιμοποιήθηκαν δημιουργικά, και έγιναν λουλούδια που στόλισαν τα κεριά.

  

9. Δημιουργία ενός λαχανόκηπου

Βήματα:

1. Κατασκευή του λαχανόκηπου (πλαίσια)
   
2. Φύτευση λαχανικών ανάλογα με την εποχή π.χ. ντοματίνια, ρόκα, φρέσκα κρεμμύδια, φράουλες
   
3. Συγκομιδή
   
4. Προετοιμασία πρωινού με προϊόντα από τον κήπο
   
5. Παρασκευή σαλάτας από φρέσκα λαχανικά
   
6. Συζήτηση για τα οφέλη της υγιεινής διατροφής
   

   

10. Πρωινό με προϊόντα από τον κήπο

 

11. Αξιοποίηση των καρπών του σχολείου

1. Συλλογή των μούρων και διανομή τους στους μαθητές/-τριες 
   
2. Συλλογή μανταρινιών και παρασκευή μαρμελάδας
   
3. Συγκομιδή λεβάντας, αποξήρανση και δημιουργία εκχυλίσματος από το NatPro, εργαστήριο του ΕΚΠΑ του Πανεπιστημίου Αθηνών
   
4. Αξιοποίηση του εκχυλίσματος για την παραγωγή πράσινου σαπουνιού, το οποίο προσφέρθηκε ως δώρο για τη γιορτή της μητέρας
   

    

12. Κατασκευή ενός μελισσοκομείου

1. Συλλογή των υλικών που απαιτούνται για την κατασκευή της κυψέλης (κουκουνάρια, πέτρες, πήλινα υλικά, φελλοί, ξύλα, καλάμια).
   
2. Κατασκευή του μελισσοκομείου σε συνεργασία με την καθηγήτρια κα. Πετανίδου από το Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
   
3. Τοποθέτηση σε ειδικό χώρο του σχολείου
   
4. Φύτευση φυτών που ευνοούν την επικονίαση 
   
5. Πληροφορίες από το Πανεπιστήμιο σχετικά με την επικονίαση
   
6. Παρατήρηση της τοποθέτησης και της προστασίας των εντόμων-επικονιαστών 
   
7. Καταγραφή των καταλαμβανόμενων θέσεων στο μελισσοκομείο
   

 

13. Διοργάνωση μιας βόλτας με ποδήλατο

1. Ενημέρωση των μαθητών/-τριών για την αξία της άσκησης 
   
2. Οργάνωση της βόλτας με το ποδήλατο σε συνεργασία με τον σύλλογο γονέων του σχολείου
   
3. Διαμόρφωση ειδικού χώρου στο σχολείο για τη φύλαξη των ποδηλάτων
   
4. Ενημέρωση του Τμήματος Τροχαίας για τη δράση
   
5. Συζήτηση σχετικά με την ασφαλή ποδηλασία
   
6. Ολοκλήρωση της δράσης και επανάληψή της σε μια συγκεκριμένη ημέρα του μήνα 

 

14. Συλλογή μικροπλαστικών

1. Ενημέρωση από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για τη ρύπανση του περιβάλλοντος από τα μικροπλαστικά 
   
2. Διοργάνωση εκδρομής στην παραλία από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας
   
3. Συλλογή μικροπλαστικών με διαστάσεις από 2,5 εκατοστά έως 3,0 χιλιοστά
   
4. Διαχωρισμός των υλικών
   
5. Αναλυτική καταγραφή τους
   
6. Συζήτηση των αποτελεσμάτων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων

  

15. Διεξαγωγή πειραμάτων για τις επιπτώσεις της ρύπανσης των ωκεανών

1. Ενημέρωση για τις επιπτώσεις της θαλάσσιας ρύπανσης
   
2. Διεξαγωγή πειράματος σχετικά με τη ρύπανση των ωκεανών
   
3. Κατασκευή ενός οπτικού μοντέλου για την αναγνώριση των διαφορών μεταξύ καθαρής και βρώμικης θάλασσας

  

16. Κατασκευή ενός οπτικού μοντέλου για την αναγνώριση των διαφορών μεταξύ καθαρής και βρώμικης θάλασσας

17. Ελαιουργείο Πρωτούλη

Μια ομάδα εκπαιδευτικών του δημοτικού σχολείου Βαρειάς Μυτιλήνης και ανιματέρ της Κοιν.ΣΕπ «Δημιουργία» επισκέφθηκε στις 22-3-2023 το οικολογικό ελαιοτριβείο Πρωτούλη, στον Τρύγονα Πλωμαρίου Λέσβου, συνοδεύοντας 30 μαθητές/-τριες της Δ' και Ε' τάξης. Στη συνέχεια επισκέφθηκαν την μονάδα επεξεργασίας αποσταγμάτων από τον καρπό και τις ελιές του Πανεπιστημίου Αθηνών, στις εγκαταστάσεις του συνεταιρισμού Μοδούσα στο Πέραμα Πλωμαρίου Λέσβου. Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε στις 22 Μαρτίου 2023 έπειτα από σχετική προετοιμασία και συνεργασία των εκπαιδευτικών με τα στελέχη της Δημιουργία και του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Στόχος και εφαρμογή της ενότητας α.1.

Στόχος της δράσης είναι αρχικά η βιωματική εξοικείωση της κοινότητας των εκπαιδευτικών και των μαθητών/-τριών με τις παραγωγικές διαδικασίες μετατροπής της ελιάς από φυσικό καρπό σε αγαθό για χρήση στη διατροφή, την προσωπική περιποίηση, την προάσπιση της υγείας και τις θεραπευτικές πρακτικές.

  

18. Έκθεση έργων τέχνης

Στο πλαίσιο του προγράμματος, οι μαθητές/-τριες δημιούργησαν αποτυπώσεις ψαριών και τις παρουσίασαν στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης. Παρουσίασαν επίσης ένα καλλιτεχνικό έργο με θέμα τη γη που έχει υποστεί οικολογική υποβάθμιση και τη γη σε συνθήκες βιωσιμότητας. Τα εκθέματα αυτά στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας πάνω σε ζητήματα οικολογικής συνείδησης. Στην εκδήλωση συμμετείχαν και οι γονείς των μαθητών/-τριών του σχολείου ενώ την επισκέφθηκαν και εκπρόσωποι των δημοτικών αρχών.

 

 

19. Συνάντηση

Στο πλαίσιο της προβολής του προγράμματος, οι εκπαιδευτικοί του σχολείου διοργάνωσαν ένα εργαστήριο για την ποικιλομορφία της φύσης ως εργαλείο στην εκπαίδευση και την τέχνη. Την εκδήλωση παρακολούθησαν εκπαιδευτικοί του νησιού και ενημερώθηκαν για θέματα βιοποικιλότητας από καθηγητές/-τριες των Πανεπιστημίων Αιγαίου, Κύπρου και Μακεδονίας.

20. Συνεντεύξεις και άρθρα 

Το σχολείο ενημερώνει τακτικά τον τοπικό Τύπο για τις δραστηριότητες που πραγματοποιεί στο πλαίσιο του προγράμματος. 

Παραθέτουμε τους σχετικούς συνδέσμους:

 

  

   

   

 

21. Συμμετοχή σε έκθεση τέχνης για τη βιοποικιλότητα 

Το σχολείο συμμετείχε σε έκθεση ζωγραφικής με θέμα τη βιοποικιλότητα σε συνεργασία με την Κοιν.ΣΕπ «Δημιουργία», η οποία παρουσιάστηκε στο κοινό και στους μαθητές/-τριες του νησιού. Οι μαθητές/-τριες κατασκεύασαν έναν εικονικό ελαιώνα.