Ενότητα 2.1: Ανάγνωση
Εισαγωγή
Ο πλανήτης μας κινδυνεύει επειδή ο τρόπος ζωής όλων μας λειτουργεί καταστρεπτικά για το περιβάλλον. Η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αυξήσει τα επίπεδα της θερμοκρασίας του πλανήτη και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, γεγονός που έχει προκαλέσει την αλλαγή του κλίματος σε όλο τον κόσμο, όπως και την εξάντληση του φυσικού περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.
Στην παρούσα ενότητα εξετάζονται τα ζητήματα της υπερθέρμανσης του πλανήτη και του αποτυπώματος άνθρακα, ενώ παρέχονται ορισμένες πρακτικές, χαμηλού κόστους προτάσεις για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα στα σχολεία, όπως:
2.2 Ενεργειακή απόδοση
2.3 Άρνηση, μείωση, επαναχρησιμοποίηση, επαναξιοποίηση και ανακύκλωση
2. 4 Προστασία του περιβάλλοντος στα σχολεία
2.5 Προσαρμογή των μετακινήσεων
2. 6 Εξοικονόμηση νερού
Ένας τρόπος για να ξεκινήσουμε είναι να αντιληφθούμε το δικό μας αποτύπωμα άνθρακα και το αποτύπωμα άνθρακα του σχολείου μας. Αυτά συνίστανται στην ποσότητα των αερίων του θερμοκηπίου που παράγουμε με τον τρόπο ζωής μας. Κατανοώντας τον τρόπο που ζούμε (που ταξιδεύουμε, ψωνίζουμε και τρώμε) και το πώς αυτός επηρεάζει το φαινόμενο του θερμοκηπίου, μπορούμε να βρούμε τρόπους να τον βελτιώσουμε και να προστατεύσουμε τον πλανήτη στον οποίο ζούμε.
Μαθησιακά αποτελέσματα: Ολοκληρώνοντας την υποενότητα θα μάθετε:
Τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου
Τι είναι η κλιματική αλλαγή
Τι είναι το αποτύπωμα άνθρακα
Πώς το αποτύπωμα άνθρακα του κάθε ατόμου επηρεάζει τα αέρια του θερμοκηπίου
Γιατί είναι σημαντική η μείωση του δικού μας αποτυπώματος άνθρακα και πώς μπορούμε να το καταφέρουμε.
Τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου;
Παρακολουθήστε αυτό το βίντεο της Nasa Climate Kid
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι ο εγκλωβισμός θερμότητας από τα αέρια του θερμοκηπίου κοντά στην επιφάνεια της Γης. Κάτι σαν μια κουβέρτα που τυλίγεται γύρω από τη Γη, με αποτέλεσμα ο πλανήτης να θερμαίνεται περισσότερο. Στα εν λόγω αέρια συγκαταλέγονται το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο, τα οξείδια του αζώτου και οι υδρατμοί.
Τα αέρια του θερμοκηπίου εμφανίζονται με φυσικό τρόπο και αποτελούν συστατικά της ατμόσφαιράς μας. Αφήνουν το φως του ήλιου να ακτινοβολεί στην επιφάνεια της Γης, ωστόσο παγιδεύουν τη θερμότητα που αντανακλάται στην ατμόσφαιρα. Με αυτόν τον τρόπο, δρουν σαν τα μονωτικά γυάλινα τοιχώματα ενός θερμοκηπίου. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου διατηρεί το κλίμα της Γης σε ανεκτό επίπεδο, καθώς χωρίς αυτό οι επιφανειακές θερμοκρασίες θα ήταν χαμηλότερες κατά περίπου 33 βαθμούς Κελσίου και πολλές μορφές ζωής δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο γίνεται όλο και πιο ισχυρό καθώς προστίθενται περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Αυτό θερμαίνει σημαντικά το κλίμα του πλανήτη μας.
Διαβάστε το παρακάτω άρθρο σχετικά με την εξέλιξη των αερίων του θερμοκηπίου εντός της ΕΕ:
https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Quarterly_greenhouse_gas_emissions_in_the_EU
Τι είναι η κλιματική αλλαγή;
Παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο από το National Geographic Causes and Effects of Climate Change | National Geographic
Η κλιματική αλλαγή είναι η μακροπρόθεσμη μεταβολή των μέσων καιρικών συνθηκών σε όλο τον κόσμο. Αιτία της σύγχρονης κλιματικής αλλαγής είναι σε μεγάλο βαθμό η ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως η καύση ορυκτών καυσίμων (φυσικό αέριο, πετρέλαιο, άνθρακας). Αυτό έχει προκαλέσει αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, που συνεπάγεται μακροχρόνιες κλιματικές μεταβολές.
Στα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής συγκαταλέγονται τα εξής:
Υψηλότερες θερμοκρασίες: Όσο αυξάνονται οι συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου τόσο αυξάνεται και η παγκόσμια επιφανειακή θερμοκρασία. Η τελευταία δεκαετία ήταν η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ και από το 1980 συνεχίζει να γίνεται όλο και θερμότερη.
Αύξηση της στάθμης των ωκεανών: Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες προκαλούν το λιώσιμο των πάγων και των παγετώνων, προσθέτοντας περισσότερο νερό στους ωκεανούς και προκαλώντας άνοδο της στάθμης τους.
Οξίνιση των ωκεανών: Αυτό συμβαίνει όταν ο ωκεανός απορροφά διοξείδιο του άνθρακα και γίνεται πιο όξινος, δυσχεραίνοντας την επιβίωση των υδρόβιων ειδών και πλήττοντας την αλιεία και τις προμήθειες τροφίμων.
Εξαφάνιση ειδών: Εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, τα είδη του πλανήτη εξαφανίζονται με ρυθμό 1.000 φορές μεγαλύτερο από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη περίοδο της καταγεγραμμένης ανθρώπινης ιστορίας.
Ακραία καιρικά φαινόμενα: Η κλιματική αλλαγή αυξάνει την ένταση και τη συχνότητα πολλών ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως καταιγίδες, καύσωνες, ξηρασίες και πλημμύρες.
Έλλειψη τροφής: Οι αλλαγές στο κλίμα και η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων συγκαταλέγονται στους λόγους της παγκόσμιας αύξησης της πείνας και της ανεπαρκούς σίτισης.
Πολλές χώρες ανά τον κόσμο αναγνωρίζουν πλέον το πρόβλημα, γι’ αυτό συνάπτουν συμφωνίες και θέτουν στόχους για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου όπως και για τον μετριασμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη, όπως οι συνεδριάσεις των Ηνωμένων Εθνών COP οι οποίες οδήγησαν στη Συμφωνία του Παρισιού το 2015. Μπορείτε να διαβάσετε για το πώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στη διεύθυνση: https://www.eea.europa.eu/themes/climate-change-adaptation
Μπορείτε να δείτε τις τάσεις και τις προβλέψεις για τις συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη στη διεύθυνση: https://www.eea.europa.eu/ims/total-greenhouse-gas-emission-trends
Ποιο είναι το αποτύπωμα άνθρακα μας;
Παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο από το BBC Climate Change: Your carbon footprint explained - BBC News
Το αποτύπωμα άνθρακα προσδιορίζει την ποσότητα των αερίων του θερμοκηπίου (συμπεριλαμβανομένου του διοξειδίου του άνθρακα και του μεθανίου) που παράγεται από τις καθημερινές μας ενέργειες. Όλες αυτές οι ενέργειες αθροίζονται και το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι το αποτύπωμα άνθρακα. Οι ενέργειες περιλαμβάνουν:
Τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος, ήτοι την αποκατάσταση των φυσικών τοπίων και των οικοσυστημάτων
Το πόσο συχνά και πόσο μακριά ταξιδεύουμε και με ποια μέσα
Την κατανάλωση τροφής και τις διατροφικές συνήθειες
Τις καθημερινές μας δραστηριότητες που απαιτούν την κατανάλωση νερούr
Τις συνήθειές μας σχετικά με την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση
Τις καταναλωτικές μας συνήθειες, πόσα αγοράζουμε και χρησιμοποιούμε
Το πόσο αποδοτικό είναι το σχολείο μας και το σπίτι στο οποίο ζούμε
Το είδος των προϊόντων που αγοράζουμε και χρησιμοποιούμε σε καθημερινή βάση
Κάθε μία από αυτές τις ενέργειες από μόνη της φαίνεται αρκετά μικρή, ωστόσο, δεδομένου ότι κάθε ενέργεια συμβάλλει στην εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου στο περιβάλλον, το αποτέλεσμα κλιμακώνεται γρήγορα.
Πώς υπολογίζετε το δικό σας αποτύπωμα άνθρακα και πώς μπορείτε να το μειώσετε;
Παγκοσμίως, ένα άτομο παράγει κατά μέσο όρο περίπου τέσσερις τόνους διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο. Αυτό είναι ένα πραγματικά ενδιαφέρον στατιστικό που θα πρέπει να κατανοήσουν τα παιδιά μας.
Στην παρακάτω διεύθυνση της ΕΕ μπορείτε να υπολογίσετε το αποτύπωμα άνθρακα ενός ατόμου ή μιας οικογένειας: https://eplca.jrc.ec.europa.eu/ConsumerFootprint.html
Μπορείτε να υπολογίσετε το αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα μαζί με τα παιδιά στο σχολείο χρησιμοποιώντας τα εργαλεία υπολογισμού για παιδιά στις παρακάτω διευθύνσεις: https://calc.zerofootprint.net/ ή https://8billiontrees.com/carbon-offsets-credits/carbon-ecological-footprint-calculators/kids/
Μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε το αποτύπωμα άνθρακα και να βοηθήσετε το περιβάλλον με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Είτε στο σπίτι, είτε στη δουλειά, είτε στο σχολείο, είτε ενώ ταξιδεύετε, οι μικρές αλλαγές μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Για παράδειγμα:
Βελτιώστε την ενεργειακή απόδοση
Σπαταλήστε λιγότερο, επαναχρησιμοποιώντας και ανακυκλώνοντας
Συμβάλετε στην προστασία του περιβάλλοντος διαφυλάσσοντας το έδαφος και τα οικοσυστήματα γύρω σας
Επιλέξτε φυσικές μορφές ενέργειας
Προσαρμόστε τον τρόπο με τον οποίο μετακινήστε
Προσαρμόστε τον τρόπο με τον οποίο ψωνίζετε
Στις επόμενες υποενότητες θα αναλυθούν περισσότερες ιδέες.