Ünite 2 - Ergonomi (e-book)

2.1 Yemek Ortamı

2.1.1 Yerin ve sürecin özellikleri

Güvenli bir yemek ortamında kalmak önemlidir. Davetkar olmayan bir ortam, insanları öğünlerinden uzaklaştırma ve yetersiz beslenme ve sıvı alımına neden olabilirken, dikkat dağıtıcı bir ortam, güvenli yutma stratejilerini takip etmeye odaklanmayı azaltabilir ve güvenlik endişelerine yol açabilir. Aşağıdaki ipuçları, uygun bir yemek zamanı ortamı oluşturmanıza yardımcı olabilir. Çünkü yutma sorunu olan bireyler de güvenli ve besleyici bir ortamdan ve gıdadan keyif almalıdır.

Teoriyi uygulamak için pratik alıştırmalar.

Yer: Genellikle yemeklerin yenildiği oda.

Bu alıştırmada, yemek odasını gözlemlemeli ve bir önceki bölüme göre önerilen ve önerilmeyen unsurları belirlemelisiniz. Disfaji durumunda olan bireylerin beslenmesi adına ortamı uygun bir hale getirmek için yapılması gereken değişiklikleri düşünün.

Figure 1. Infographic about mealtime environment (Source: designed by Canva Pro).

Bilgi grafikleri Eğitim platformundan indirilebilir (https://indeed-project.org/)

2.2 Vücut Pozisyonu

2.2.1 Hareketlilik sorunu olmayan bir bireyin konumu

(Kaynak: CADIS Huesca)

2.2.2 Hareketlilik sorunu olan bir bireyin konumu

• Daima 45˚'den fazla ve mümkünse  90˚'ye yakın yüksek bir konum benimseyin.
• Çene hafifçe göğse doğru eğimlidir.
• Gövde ve ayaklar baş ve boyun ile mümkünse aynı hizadadır.
• Bacakların pozisyonu, bireyin durumuna bağlı olarak, dizler düz ve dizler ile ayaklar ayrı olacak şekilde dönüşümlü olarak bükülür.
• Kollar karın üzerinde veya sandalyenin kolçaklarında desteklenebilir.
• Uygun duruşu korumak için gerektiğinde minderler, yastıklar veya diğer araçlar kullanılabilir.
• Yemek boyunca gerekli durumlarda duruş düzeltmesi yapılabilir.

Şekil 3. Hareket sorunu olan bir bireyin konumu (Kaynak: CADIS Huesca)

Şekil 4. Vücut pozisyonu bilgi grafiği (Kaynak: Canva Pro tarafından tasarlanmıştır).

Bilgi grafikleri Eğitim platformundan indirilebilir (https://indeed-project.org/).

2.3 Bakıcılar için besleme teknikleri

Şekil 5. Bakıcının beslenme teknikleriyle ilgili bilgi grafiği (Kaynak: Canva Pro tarafından tasarlanmıştır)

Bilgi grafikleri Eğitim platformundan indirilebilir (https://indeed-project.org/)

2.4 Besleme ekipmanı ve uyarlanmış kaplar

Beslenmenin hazırlanması, servis edilmesi, yenilmesi veya içilmesi sırasında destek ürünlerinin (herhangi bir zorluk veya fonksiyonel kısıtlılığı olan bireylerin günlük aktivitelerini kolaylaştıran araç, gereç veya teknik sistemler) kullanılması bu etkinlikler bireye daha fazla özerklik sağlayarak beslenme sürecinin gelişimini kolaylaştırmakla birlikte normalleşmesine de olanak sağlamaktadır. Bu da sosyal ilişkilerin kurulmasına olumlu etki eder, günlük aktiviteleri artırır ve yaşam kalitelerini dolayısıyla özgüvenlerini artırır.

(Kaynaklar: Aşağıdaki görseller CADIS Huesca'dan alınmıştır.)

Çatal bıçak takımı

• İyi kavranan araçlar / Yerleşik kollu araçlar.

Şekil 6. İyi kavranan araçlar

• Kavranabilir saplı açılı çatal bıçak takımı.

Şekil 7. Kavranabilir saplı açılı çatal bıçak takımı

• Özel çatal bıçak takımı.

Şekil 8. Sallanan bıçak. 

• Yumuşak PVC kaplamalı çatal bıçak takımı.

Şekil 9. Yumuşak PVC kaplamalı çatal bıçak takımı

●   Plastik çatal bıçak takımı

Şekil 10. Plastik çatal bıçak takımı

• Saplı ve kayışlı çatal bıçak takımı

Şekil 11. Saplı ve kayışlı çatal bıçak takımı.

Βardaklar

●  Burnu Kesik Bardak “Meraklı Fincan”.

Şekil 12. Meraklı Fincan.

• İki Kulplu Kupa
  

Şekil 13.  İki Kulplu Kupa

• Emzikli çift kulplu bardak

Şekil 14. Emzikli çift kulplu bardak

•   Nozul kapaklı veya kapaksız şeffaf bardak.

Şekil 15. Nozul kapaklı veya kapaksız şeffaf bardak

●      Medella kupası.

Şekil 16. Medella kupası.

Tabaklar

●  Dayanıklı polikarbonat plastikten yapılmış tabaklar.

Şekil 17.  polikarbonat tabak.

●     Manoy eğimli tabak.

Şekil 18.  Manoy eğimli tabak.

●       Bölmeli Tabak.

Figure 19. Partitioned Plate

Kaymaz paspas

Şekil 20.  Kaymaz paspas.

Beslenme için uyarlanmış diğer mutfak eşyaları

Besleme sırasında gerçekleştirilen işlemleri kolaylaştırmak için piyasada yüzlerce teknik yardım malzemesi bulunmaktadır. Yukarıda açıklananlarlar, engelli ve/veya bağımlı bireylere hizmet veren derneklerde veya diğer kuruluşlarda yaygın olarak kullanılanlardır.

Şekil 21. Beslenme ekipmanı ve uyarlanmış gereçler hakkında bilgi grafiği (Kaynak: Canva Pro tarafından tasarlanmıştır)

Bilgi grafikleri eğitim platformundan indirilebilir (https://indeed-project.org/)

2.5 Ağız Bakımı

2.5.1 Ağız bakımı ve disfaji durumundaki bireylerin üzerindeki etkisi

Optimum ağız sağlığının korunması, iyi bir genel sağlık ve esenliğe ulaşmak için çok önemlidir. Ağız sağlığının bozulması, ciddi ağrı ve ıstıraplara neden olup, insanların yediklerini, konuşmalarını ve yaşam kalitelerini değiştirerek genel sağlığı etkiler. Ayrıca ağız bakımı, ağız hastalıkları, diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, solunum yolu hastalığı ve gastrointestinal ve pankreas kanserleri gibi bir dizi diğer bulaşıcı olmayan hastalıklarla ilişkilidir.

Disfaji şikayeti olan bireylerde kötü ağız sağlığı, durumlarını daha da kötüleştirebilir.

Disfaji durumunda olan bireylerde ağız sağlığını korumanın en önemli nedeni aspirasyon pnömonisi ile ilişkisidir.

Bu nedenle, çürük varlığı, fonksiyonel diş parçalarının sayısı, periodontal hastalık, diş plağı (doğal dişlerde veya protezlerde birikinti) ve dil kaplaması gibi ağız sağlığı ile ilgili çeşitli risk faktörleri, aspirasyon pnömonisinin görünümü, şiddeti ve mortalitesi ile ilişkilendirilmiştir.

Bu nedenle mevcut ağız ve diş problemlerinin tedavisi, takma diş ve protezlerin iyi durumda olması ve daha kapsamlı temizliklerin yapılması için diş hekimine düzenli ziyaretler yapılması çok önemlidir.

• Etkili ağız hijyeni

Etkili ağız hijyeni, yemek artıklarının uzaklaştırılması, diş plağının kontrolü ve diş eti, damak ve dil temizliğini içermelidir. Uygun ağız hijyeni için doğru teknik, uygulama ve her şeyden önce rutin gerektirir. Bunun için şu adımları takip etmek gereklidir:

Diş fırçalamadan önce:

Zayıf çiğneme ve yutma fonksiyonu nedeniyle, ağız boşluğunda gıda durgunluğu olması muhtemeldir. Bu nedenle, ağız hijyenine ağzın içinden başlamak ve kalıntıları gidermek çok önemlidir.

Şekil 22. Disfaji nedeniyle ağızda yemek artıklarının kaldığı en yaygın yerler (Kaynak: pixabay.com'dan alınan fotoğraftan yazarlar tarafından hazırlanmıştır.)

Diş fırçalama

İdeal olarak ana öğünlerden sonra fırçalama yapılmalıdır. Ağzın tüm bölgelerinin temizlenmesini sağlamak için fırçalama süresi 2-3 dakikadan az olmamalıdır.

En çok tavsiye edilen değiştirilmiş Bass tekniğidir. Kısaca, bu teknik aşağıdakilerden oluşur:

-        Diş fırçanızı diş eti hattınıza 45 derecelik bir açıyla yerleştirin

-        Nazik dairesel hareketlerle her bir dişi (veya bir seferde iki ila üç) fırçalayın.

-        Her bir dişi iyice fırçalayın ve işiniz bittiğinde diş fırçasını diş eti çizgisinden uzağa, dişin aşağısına doğru hafifçe vurun.

-        Dişlerin dış, iç ve üst yüzeyleri dahil tüm dişlerinizi ve tüm yüzeylerinizi bu şekilde fırçalamayı unutmayın.

-        Güçlü fırçalama dişeti erozyonuna, diş eti çekilmesine ve mine aşınmasına neden olabileceğinden, fırçalama yoğunluğunu kontrol etmek önemlidir.

Videoya git. Manuel diş fırçası kullanımı      

Şekil 23.Diş fırçalama

Diğer ağız temizleme araçları şunları içerir::

Elektrikli diş fırçası

(Kaynak: İspanya Diş Hekimleri Genel Konseyi)

Şekil 25. Diş ipi (Kaynak: pixabay.com)

Diş arası fırçası

Videoya git. Diş arası fırçası kullanmak  (2:05’ 3:03’)

(Kaynak: İspanya Diş Hekimleri Genel Konseyi)

Şekil 26. Diş arası fırçası

Dil kazıyıcı

(Kaynak: İspanya Diş Hekimleri Genel Konseyi

Şekil 27. Emme aletli ağız hijyeni diş fırçası örneği

Şekil 28. Parmak diş fırçası örneği

ŞEKİL 29. Gazlı bez ve bastırıcı 

(Kaynak: https://neuroekin.com)

Teoriyi uygulamak için pratik alıştırmalar.

Malzemeler: Diş fırçası ve durulama için su.

Bu etkinlik, önceki bölümlerden birinde açıklanan BASS fırçalama yönteminin uygulanmasından oluşur.

Yöntemi taklit ederek uygulayabilmeniz ve sürecin hislerini yaşayabilmeniz için video ekte sunulmuştur..

 Videoya git. DİŞLERİNİZİ FIRÇALAMANIN EN İYİ YOLU - Modifiye Bass Tekniği ©

Protezlere doğal dişlerinize davrandığınız gibi davranmanız önemlidir. Aslında takma dişler, üzerlerinde bakteri biriktirebilecekleri ve insanlar onları takarken ağız sağlığını etkileyebilecekleri için mümkün olduğunca temiz tutulmalıdır.

Şekil 30. Protezleri en iyi durumda tutmak için adımlar

(Kaynak: https://www.dentalhealth.org/denturecareguidelines )

Bilgi grafikleri Eğitim platformundan indirilebilir (https://indeed-project.org/)

KAYNAKLAR

Use of a manual toothbrush video: General Council of Dentists of Spain (19 nov 2010). Use of a manual toothbrush [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=XzQg3V8ZpbE&t=1s

Use of the electric toothbrush video: General Council of Dentists of Spain (19 nov 2010). Use of the electric toothbrush [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=xO3ylpGBIa4 

Video 67,68,69: General Council of Dentists of Spain (19 nov 2010). Correct use of dental floss [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=jK5imyP1VQ4 

Electric Suction Toothbrush video: HIMS (7 april 2018). Oral Clean G100 - Electric Suction Toothbrush. [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=3gcdQkOAqXk 

Rdh, H. V. (2022, 15 enero). 19 Ways to Modify Your Toothbrush If You Have Arthritis.

Tooth Be Told. https://www.mytoothbetold.com/modify-toothbrush-arthritis/ 

Modified toothbrush video. OraBrite Dental Products (9 feb 2018). OraBrite's GripEazy Toothbrush Aids. https://www.youtube.com/watch?v=1U470TbgM80 

The best way to brush your teeth video: Dentalk! (21 apr 2021). The best way to BRUSH YOUR

TEETH - Modified Bass Technique© [Vídeo]. YouTube.

https://www.youtube.com/watch?v=VdjmGxq-X7M