Imprimer ce chapitreImprimer ce chapitre

Ünite 3 - Disfaji için diyet ve beslenme tedavisi yaklaşımı

3.1. Disfaji durumunda beslenmenin temelleri

3.1.2.2. Yeterli makro gıda alımı.

Makrogıdalar:

  •  Makrogıdalar:

       o   Proteinler

       o   Glisemik karbonhidratlar

       o   Gıda lifi

       o   Yağlar

       o   Su

  • Gıda maddelerinin bileşiminde baskındırlar ve bu nedenle günlük olarak gram miktarlarında alınırlar.
  • Proteinler, yağlar ve glisemik karbonhidratların organizma içindeki ana işlevleri enerjik ve yapısaldır. Gıda lifi ve su düzenleyici gıdalar olarak kabul edilir.
  • AB Beslenme Referans Değerlerine ulaşmak için 

https://multimedia.efsa.europa.eu/drvs/index.htm adresini ziyaret edin.


Proteinler:

  • Beslenme proteinleri, vücudun doku büyümesi ve bakımı için ihtiyaç duyduğu nitrojen ve esansiyel amino asitlerin kaynağıdırproteins

  • Ana protein kaynakları bitkisel ve hayvansal olabilir.
  • Hayvansal protein, tüm gerekli amino asitleri içeren eksiksiz bir proteindir ve biyolojik       değeri yüksek bir protein (HBV) olarak kabul edilir.

  • Bitki proteinleri, beslenmeye yalnızca birkaç temel amino asit sağlayan eksik proteinlerdir ve düşük biyolojik değerli (LBV) proteinler olarak kabul edilirler



 


●  Protein tamamlama, LBV proteinlerinin birleştirildiği zamandır: İki LBV proteini yenerek, her birinde eksik olan amino asitler tamamlanabilir, bu nedenle bir HBV, yani baklagiller ile tahıllar ile bir alım yapılabilir. Yeterli miktarda HBV ve LBV proteini, yani süt ve ekmek yiyerek de protein tamamlama olabilir.


Glisemik karbonhidratlar:

  • Vücut hücrelerine glikoz şeklinde sağladıkları ana enerji kaynağıdırlar.

  • Basit karbonhidratlar – Şekerler: İnsan ince bağırsağında hızla sindirilir ve emilirler. Şeker içeren gıdalar daha yüksek bir glisemik indekse sahip olma eğilimindedir. Gıda şekerlerinin miktarları düşük olmalı ve tercihen besleyici olarak yoğun gıdalardan, yani meyveler ve meyveli tatlılardan elde edilmelidir.

  • Kompleks karbonhidratlar – Nişasta: İnsan ince bağırsağında daha yavaş sindirilir ve emilirler ve özellikle bu gıdalar gıda lifi içerdiğinde enerji kaynağı olarak daha iyi bir seçimdir. Ana karbonhidrat ve lif kaynakları irmik, yulaf lapası, kök püresi ve baklagiller olmalıdır.


Gıda lifi:

  • İnsan ince bağırsağında sindirilemeyen ve nişasta olmayan polisakaritler (selüloz, hemiselüloz ve pektinler), dirençli nişasta, dirençli oligosakkaritler ve lignin içeren karbonhidratlar.

  • Gıda lifi, bağırsak fonksiyonunda yerleşik bir role sahiptir (örneğin, laksasyon). Bazı gıda lifi türleri ayrıca beslenmedeki yağın ve glisemik karbonhidratların emilimini azaltır.

  • En karmaşık gıdalarden biridir, çünkü fındık veya tahıllarda bulunan doğal liflerin Disfaji durumunda olan bireyler tarafından tüketilmesi zor olabilir. Bununla birlikte, meyve ve sebzeler aynı zamanda gıda lifi kaynaklarıdır.







Yağlar:

  • Yağ en kalorili makro gıdadır.

  • Doymuş ve trans yağ genellikle oda sıcaklığında katıdır. Hayvansal kaynaklı gıdalarda doğal olarak bulunan bu maddeler (ultra) işlenmiş gıdalarda da oldukça popülerdir. Tereyağı, don yağı, domuz yağı, hindistancevizi ve hurma yağı zengin doymuş yağ kaynaklarıdır. Kolesterolün yanı sıra alımları da sınırlandırılmalıdır 



  • Oda sıcaklığında sıvı halde bulunan doymamış yağlar, esas olarak kardiyovasküler düzeyde çok sayıda faydalı rol oynadıkları için “iyi” yağlar olarak kabul edilir.

    • Tekli doymamış yağ, yutulacak ana yağ türü olmalıdır. Fındık, avokado, zeytinyağı, gıdalarda en bol bulunan tekli doymamış yağ asidi olan oleik asit kaynaklarıdır.






    • o   Doymamış yağ. En önemli çoklu doymamış yağ asitleri beslenme açısından önemlidir, bu nedenle zorunludur:

      • Omega 3 yağ asitleri: alfa-linolenik asit (ALA), eikosapentaenoik asit ve dokosaheksaenoik asit (EPA ve DHA)

      • Omega 6 yağ asitleri: linoleik asit (LA)

Enerji kaynaklarının yanı sıra, önemli immünomodülatör bileşiklerin öncüleri olarak rolleri nedeniyle çoklu doymamış yağ asitleri düzenleyiciler olarak kabul edilir.

  




Biliyor muydunuz ...?

Yağlar, gıda maddelerinin bileşeni olarak bulunanlara ek olarak, sadece enerji alımını artırmakla kalmayıp aynı zamanda tadı iyileştirmek için sos olarak da servis edilebilir veya parçalanmış gıdalara katılarak tüketilebilir.


   

Kaynak: https://pixbay.com/

o   Su:

  • İnsan vücudundaki hemen hemen her hücre su içerir: vücut suyu kasların %79'unu, beynin %73'ünü ve hatta kemiklerin %31'ini oluşturur. Genel vücut ağırlığı %45-65 su olabilir.

  • Su vücudun hemen hemen tüm fonksiyonları için gereklidir. Metabolizma, nefes alma, terleme ve atıkların uzaklaştırılması yoluyla kaybedilen sıvıların geri kazanılmasına yardımcı olur. Ayrıca termoregülasyon için özellikle önemlidir. Son olarak, eklemleri ve dokuları yağlar, sağlıklı cildi korur ve uygun sindirim için



Kaynak: designed by Canva Pro

  

  • Bir insan yaklaşık üç hafta yemek yemeden yaşayabilir, ancak genellikle susuz sadece üç ila dört gün dayanabilir.


  • Toplam su alımımızın yaklaşık %20'sinin içeceklerden değil, meyve ve sebzeler gibi su açısından zengin gıdalardan geldiğini unutmayın.


Kaynak: https://pixabay.com/




MAKRONUTRİENTLER HAKKINDA ETKİNLİK: